چاقی
نام های دیگر برای چاقی
- چاقی
- اضافه وزن
- پرواری
- خپلی
- فربهی
- گوشتالو
- مسمن
تعریف چاقی
چاقی بیماری افزایش بیش از حد چربی در بدن می باشد. اهمیت چاقی از آنجا ناشی می گردد که زمینه بروز بسیاری بیماری های مزمن از قبیل بیماری های قلبی-عروقی، دیابت، فشار خون بالا و برخی سرطان ها را افزایش می دهد. برای بیان چاقی و لاغری از شاخصی تحت عنوان شاخص توده بدنی (BMI) استفاده می شود. این شاخص با تقسیم کردن وزن بر قد فرد حاصل می شود و افراد مختلف را به چهار دسته تقسیم می کند:
- لاغر: افراد داری شاخص توده بدنی کمتر از 18/5
- نرمال: افراد داری شاخص توده بدنی 18/5 الی 24/9
- دارای اضافه وزن: افراد داری شاخص توده بدنی 25 الی 29/9
- چاق: افراد داری شاخص توده بدنی بیش از 30
توجه داشته باشید که شاخص توده بدنی مستقیما میزان چربی بدن را اندازه گیری نمی کند. اما تخمینی قابل قبول از میزان چربی ارایه می دهد. از طرفی در ورزشکاران عضلانی، ممکن است مقدار شاخص توده بدنی در محدوده افراد دارای اضافه وزن یا چاق قرار بگیرد ولی چربی اضافی در این افراد وجود نداشته باشد.
علائم
- تجمع چربی در قسمت های مختلف بدن مخصوصا اطراف شکم
- تعریق بیش از حد و تنگی نفس حین انجام فعالیت فیزیکی
- کشیدگی پوست و ایجاد خطوط پوستی در اطراف لگن و شکم
شکایت ها
افرادی که از اضافه وزن و چاقی رنج می برند، در معرض ابتلا به انواعی از بیماری های مزمن زیر می باشند:
- بیماری های قلبی-عروقی و سکته: ابتلا به چاقی به علت افزایش فشار خون و تجمع مقادیر زیادی از کلسترول در عروق خونی، می تواند خطر بروز سکته و تصلب الشرایین را افزایش دهد.
- دیابت نوع ۲: با افزایش میزان قند در بدن، پانکراس با تولید هورمون انسولین سعی به انتقال قند به سلول های مختلف بدن در عضلات و کبد می کند. برهم خوردن تعادل در تولید انسولین ممکن است سبب شود سلول ها نسبت به انسولین مقاومت نشان داده و دیابت نوع دوم بروز یابد.
- مشکلات داخلی: اضافه وزن و چاقی احتمال بروز سوزش سر دل و کبد چرب را افزایش می هد. همچنین با افزایش وزن و فشار به مثانه، بروز بیش فعالی در مثانه محتمل است.
- آپنه خواب: نوعی اختلال و حس خفگی در خواب می باشد که در افراد چاق رخ داده و سبب می شود تنفس کاهش یافته و یا برای مدتی کوتاهی متوقف شود. این فرایند بارها در طول خواب تکرار می شود.
- استئوآرتریت: ساییده شدن غضروف مفاصل مختلف بویژه در زانو سبب بروز استئوآرتریت می گردد. این اختلال ممکن است طی تصادف و یا آسیب به مفصل رخ بدهد. در افرادی که از اضافه وزن یا چاقی رنج می برند این آسیب به دلیل فشار بیشتر به زانوها تشدید می گردد.
- ظاهر شدن علایم شدید حین ابتلا به عفونت هایی همچون کووید-۱۹: براساس مطالعات بالینی، شدت علایم (به ویژه تنگی نفس) کرونا در افراد چاق بیش تر می باشد. همچنین، چاقی با تضعیف سیستم ایمنی، بدن را در معرض ابتلا به علایم شدید بیماری کرونا و عفونت آنفولانزا می کند.
- مشکلات صفراوی: با افزایش مقادیر کلسترول در افراد چاق، احتمال تشکیل سنگ های صفراوی و حتی عفونت های صفراوی وجود دارد.
- سرطان: اضافه وزن و چاقی احتمال ابتلا به برخی سرطان ها مخصوصا سرطان سینه (در دوره یائسگی)، رحم، کولورکتال، کبد، پانکراس و مثانه را افزایش می دهد.
از طرفی چاقی کیفیت زندگی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. به طوریکه که با کاهش تحرک و کمتر شدن ارتباطات اجتماعی، احتمال بروز افسردگی و اختلالات روانی نیز افزایش می یابد.
الگوهای بالینی
در یک دسته بندی کلی انواع چاقی براساس موقعیت تجمع بافت چربی در بدن به سه شکل تقسیم بندی می شوند:
- چاقی مرکزی:در این حالت بافت چربی عموما در شکم و پهلوها تجمع می یابد و بدن به صورت دوکی شکل دیده می شود. از آن جهت که اغلب ارگان های حیاتی بدن در حفره شکن و بالاتنه قرار دارند، این حالت خطرناکترین نوع چاقی است.
- چاقی محیطی: بیشتر حجم چربی در ناحیه باسن و ران ها تجمع می یابد.
- چاقی ترکیبی: این حالت ترکیبی از چاقی مرکزی و محیطی است. به طوری که بافت چربی در باسن، ران، شکم و پهلو ها انباشته می شود.
در بحث تفاوت اضافه وزن و چاقی می توان گفت اضافه وزن پیش درآمدی است که در صورت عدم کنترل به چاقی منجر می شود. بنابراین، الگوهای تجمع چربی در اضافه وزن و چاقی به طور مشابه رخ داده و هنگام افزایش یا کاهش وزن به یکدیگر تبدیل می شوند.
شیوع
آمار اضافه وزن در دنیا برابر با حدود ۳۰ درصد جمعیت کره زمین (تقریبا ۲ میلیارد نفر) می باشد و از این میان ۶۰۰ میلیون نفر را افراد چاق شامل می شوند. در مورد کودکان و نوجوانان ۵ تا ۱۹ ساله، ۳۴۰ میلیون فرد دارای اضافه وزن یا مبتلا به چاقی در جهان گزارش شده است. شمار افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی در ایران برابر با حدود ۲۹ میلیون نفر می باشد. در این میان، اضافه وزن و چاقی در بانوان (۵۳ درصد) بیش از آقایان (۴۹ درصد) می باشد. در هر دوي مردان و زنان شيوع اضافه وزن در رده ی سني 49-40 سال و شيوع چاقي در رده ي سني بالاي 50 سال بيشتر از سنين ديگر می باشد.
عوامل خطر
- سن: چاقی در هر سنی می تواند رخ بدهد. اما افزایش سن و تغییرات هورمونی همراه با کاهش تحرک روزانه، احتمال چاقی و اضافه وزن را افزایش می دهد. همچنین، با افزایش سن معمولا توده عضلانی افراد کاهش می یابد و این اتفاق سبب کاهش میزان متابولیسم فرد می گردد. در نتیجه انرژی دریافتی به جای مصرف شدن توسط توده عضلانی، بصورت چربی در بدن ذخیره می گردد.
- جنس: در همه جوامع فراوانی چاقی در زنان بیش از آقایان می باشد. علت اصلی این اتفاق مشخص نمی باشد ولی زنان تمایل بیشتری به مصرف غذاهای پرکالری و شیرین دارند. از طرفی برخی بیماری های فیزیولوژیک که در ادامه اشاره خواهد شد در بانوان رخ می دهد و احتمال بروز چاقی را در این جنس افزایش می دهد. از نظر هورمونی نیز زمانی که هورمون تستوسترون بالاتر باشد، بدن تمایل به ایجاد توده عضلانی دارد اما با افزایش استروژن، بدن به ذخیره چربی می پردازد.
- ماه تولد: تاکنون شواهی از ارتباط ماه تولد با ابتلا به چاقی در دسترس نمی باشد. اما داده های موجود حاکی از ان است که افزایش وزن سریع نوزاد در ۶ ماهه اول، با ابتلا به چاقی در ۳ سال ابتدایی کودک مرتبط است.
- عوامل جغرافیایی: در ایران، سه استان مازندران، اردبیل، گیلان سمنان بالاترین شروع چاقی را دارند. هرمزگان نیز پایین ترین نرخ اضافه وزن و چاقی را بخود اختصاص می دهد. در مجموع چاقی در استان های مرکزی و شمالی کشورمان بیشترین شیوع را داراست. علت گزارش شده برای چاقی در ایران عمدتا به دلیل مصرف مقادیر بالای برنج با نشاسته می باشد.
- سبک زندگی
- رژیم غذایی ناسالم: رژیم غذایی با کالری بالا که فاقد میوه و سبزیجات بوده اما سرشار از فست فود و نوشیدنی های پر کالری (نوشابه، سودا و …) باشد، سبب بروز اضافه وزن و چاقی می گردد.
- کم تحرکی: افرادی که از تحرک کافی روزانه برخوردارند نباشند و میزان انرژی دریافتی آنها بیش از انرژی مصرفی باشد، در معرض چاقی قرار دارند. مثال این مورد افرادی هستند که ساعات طولانی پشت میز نشسته و از انجام فعالیت های فیزیکی مانند خرید کردن در فروشگاه خودداری می کنند.
- ترک دخانیات و سیگار: عموما با افزایش وزن و گاها چاقی همراه می باشد. علت روانشناختی این موضوع آن است که افراد با مصرف غذای بیشتر، سعی می کنند به صورت ناخودآگاهانه با اثرات ترک سیگار کنار بیایند.
- کم خوابی: کم خوابی سبب برهم خوردن سیکل تولید بسیاری هورمون های بدن و افزایش اشتها می شوند. این موضوع می تواند احتمالا بروز چاقی را افزایش دهد.
- بارداری: در دوران بارداری نیز کمی افزایش وزن رخ می دهد.
- نژاد: فراوانی چاقی به ترتیب در سیاهپوستان غیر بومی آمریکای لاتین، سیاه پوستان بومی آمریکای جنوبی و نهایتا سفید پوستان غیر بومی آمریکای جنوبی بیش از سایر نژاد ها می باشد.
- وراثت: برخی تغییرات ژنتیکی در ژن های موثر در کنترل متابولیسم بدن سبب افزایش استعداد چاقی در افراد می شوند. در این میان بیش از همه تاثیر جهش ژنتیکی در ژن گیرنده ملانوکورتین ۴ (MC4R ) مورد مطالعه قرار گرفته است. این ژن به تنظیم میزان دریافت و مصرف انرژی در بدن می پردازد. به بیان دیگر، هورمون های انسولین و لپتین با تحریک مراکز عصبی که به کنترل حس گرسنگی و سیری می پردازند، سبب آزادسازی انواعی از هورمون های دیگر می شوند که به گیرنده ملانوکورتین اتصال یافته و تمایل به سیری یا گرسنگی را بر می انگیزند. بنابراین، گیرنده ملانوکورتین مرکز هدایت پاسخ گرسنگی و سیری می باشد که با اختلال در عملکرد آن و برهم خوردن تعادل فوق، احتمال بروز چاقی را در پی دارد.
سایر بیماری ها
در بعضی افراد، چاقی نتیجه ابتلا به بیماری هایی است که اختلالات متابولیسمی به دنبال دارند مانند کم کاری تیرویید، سندرم تخمدان پلی کیستیک، سندرم پرادر-ویلی، و سندرم کوشین. در افرادی که دچار آسیب به مفاصل حرکتی شده باشند (مبتلایان به استئوآرتریت) یا سابقه بیماری با این شرایط را دارند (روماتوئید آرتریت یا التهاب مفاصل)، درد مفاصل به ویژه در نواحی دست، پا و کمر سبب کم تحرکی و افزایش احتمال ابتلا به چاقی می گردد. در برخی دیگر، چاقی از عوارض جانبی داروهایی است که برای مدت طولانی مورد مصرف قرار می گیرند. انواع دارو های استروییدی (کورتون)، دارو های بیماران دیابتی (تیازولیدین دیون)، داروی ضد حملات صرع (سدیم والپروات) و دارو های ضد افسردگی (سیتاپرولام) از جمله این موارد می باشند.
مراقبت ها
رعایت نکات زیر در افراد دارای اضافه وزن و مبتلا به چاقی ضروری ست:
تشخیص:
برای تشخیص چاقی پزشک معمولا به انجام معاینات فیزیکی و انجام چند تست می پردازد. این موارد شامل:
- بررسی سابقه پزشکی فرد: پزشک ابتدا به بررسی وزن های گزارش شده در چکاپ های دوره ای، میزان فعالیت و عادات ورزشی، الگوهای غذایی، سطح استرس روزمره، نوع دارو های مصرفی می پردازد. همچنین این اطلاعات در مورد سایر اعضای خانواده بررسی می شود تا زمینه بروز چاقی در فرد مشخص گردد.
- معاینات فیزیکی: این موارد شامل اندازه گیری قد و بررسی علایم حیاتی (فشار خون، تعداد ضربان قلب، دمای بدن، نحوه تنفس و … می باشد.
- اندازه گیری شاخص توده بدنی: با محاسبه BMI در طول یکسال اخیر، پزشک قادر خواهد بود روند افزایشی، کاهشی یا ثابت ماندن وزن را مشخص و خطراتی که سلامت فرد را تهدید می کند به درستی تعیین کند.
- اندازه گیری دور کمر: چربی که در نواحی کمر و شکم تجمع می یابد خطر ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت را افزایش می دهد. در بانوان و آقایان با کمر بیش از ۸۹ و ۱۰۲ سانتی متر، خطر ابتلا به بیماری های گفته شده وجود دارد.
- بررسی سایر مشکلات مرتبط با سلامت فرد: از طریق آزمایش خون و ادرار هر گونه افزایش کلسترول و فشار خون، کم کاری غدد تیرویید، مشکلات کبدی (میزان و فعالیت ها آنزیم های کبدی) و دیابت (با اندازه گیری مقدار قند ناشتا، هموگلوبین A1c و میزان انسولین) بررسی می شود.
دارو و درمان
هدف از درمان اضافه وزن و چاقی رسیدن به وزن مناسب می باشد. بطوریکه احتمال ابتلا به عوارض اضافه وزن و چاقی کاهش یابد. بر همین اساس علاوه بر مراجعه به پزشک، نیاز به مشاوره با متخصص تغذیه و مربی ورزشی نیز می باشد.
تغییر سبک زندگی
- تغییر رژیم غذایی: کاهش میزان کالری مصرفی و تمرین خوردن غذاهای سالم برای مقابه با چاقی ضروری است. علی رغم اینکه در این روش رسیدن به وزن مطلوب سریعا رخ نمی دهد، اما سالم ترین روش ممکن برای کاهش وزن می باشد. برای اینکار موارد زیر توصیه می شود:
- الف) کاهش کالری مصرفی: مقدار کاهش کالری مصرفی باید تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه صورت بگیرد. اما به طور کلی مصرف ۱۲۰۰ الی ۱۵۰۰ کالری برای زنان و ۱۵۰۰ الی ۱۸۰۰ کالری مردان در هر روز کافی است.
- ب) استفاده از غذایی که سریعتر حس سیری القا می کنند: مصرف میوه و سبزیجات غنی از فیبر سبب می شود فرد سریع تر حس سیر شدن به دست بیاورد. بدین ترتیب از پرخوری جلوگیری می شود.
- ج) انتخاب غذاهای سالم: مصرف پروتئین های گیاهی (سویا و حبوباتی مانند عدس) و گوشت سفید (ماهی و مرغ) بجای گوشت قرمز از بروز مشکلاتی مانند نقرس در افراد دارای اضافه وزن یا مبتلا به چاقی جلوگیری می کند. همچنین جایگزین کردن روغن زیتون و کانولا بجای چربی های حیوانی مانع از دریافت اسید های چرب اشباع و کلسترول بیش از اندازه می شود. در مورد نوشیدنی ها، با مصرف آب و آبمیوه به جای قهوه و نوشابه می توان از تجمع قند اضافی در بدن جلوگیری کرد.
- د) جایگزین کردن وعده های غذایی: در برخی برنامه های غذایی با جایگزین کردن وعده های کم کالری مانند اسنک های سبزیجات بجای یک وعده غذایی کامل در شام، علاوه بر رفع گرسنگی، از دریافت کالری بیش از اندازه جلوگیری می شود.
- فعالیت فیزیکی و ورزش: حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته با شدت ملایم، نه تنها از افزایش وزن جلوگیری می کند، بلکه سبب کاهش آن نیز می شود. علاوه بر ورزش کردن، می توان برای افزایش متابولیسم از طریق روش هایی مانند مثل پیاده روی در پارک، بالا رفتن از پله ها در محل کار یا منزل میزان فعالیت فیزیکی خود را افزایش داد.
- تغییرات رفتاری: برای نا امید نشدن از کاهش وزن، با شرکت در برنامه های هم اندیشی و تقویت روحیه می توان استرس و ناامیدی را از خود دور کرد.
داروها
دارو های مورد استفاده برای کاهش وزن اغلب همراه با رعایت رژیم غذایی، انجام فعالیت بدنی و اصلاح رفتار های ناسالم توصیه می شود. پیش از تجویز دارو نیز پزشک با بررسی پرونده پزشکی، عوارض جانبی دارو را در نظر خواهد گرفت. توجه داشته باشید این دارو ها ممکن است در برخی افراد تاثیر گذار نباشد. در برخی افراد نیز بعد از مصرف دارو ها و کاهش وزن، مجدد فرد دچار افزایش وزن و چاقی می گردد. در این میان دارو هایی که از سازمان غذا و داروی آمریکا تاییدیه دریافت کرده اند شامل موارد زیر می باشند:
- الف) بوپروپیون + نلترکسون: این دارو از جذب یک سوم از چربی مصرفی توسط بدن جلوگیری می کند. عوارض جانبی آن شامل نفخ، افزایش حرکات روده و دفع مدفوع چرب می باشد.
- ب) لیراگلوتاید: این دارو تخلیه معده را آهسته کرده و حس سیری زودرس را سبب می شود. عوارض جانبی آن عبارتند از تهوع، استفراغ، اسهال، سرگیجه، درد کمر و احتمال بروز عفونت مجاری اداری.
- ج) اورلیسات: این دارو با مهار آنزیم تجزیه کننده چربی (لیپاز ترشح شده از پانکراس) سبب عدم هضم چربی ها و در نتیجه دفع گوارشی چربی می شود. عوارض جانبی مانند دفع مدفوع چرب، درد شکمی و اسهال برای این دارو گزارش شده است.
- د) فنترمین-توپیرامات: مکانیسم دقیق این دارو مشخص نیست ولی با کاهش اشتها از پرخوری جلوگیری می کند. عوارض جانبی این دارو شامل تغییر خلق و خو (مانند اضطراب)، افسردگی و روان پریشی است.
روش های مبتنی بر آندوسکوپی
مزیت این روش ها عدم نیاز به جراحی می باشد. برای اینکار پس از بیهوش کردن فرد، لوله های منعطف به داخل دهان و سپس حلق و شکم وارد می شود. این روش به دو طریق ادامه می یابد:
- ۱- گاستروپلاستی آستینی آندوسکوپی: در این روش پیشرفته با کمترین تهاجم، اندوسکوپ وارد معده شده و با بخیه زدن بخش هایی از آن، فضای معده کوچک می شود. بنابراین ظرفیت معده برای نگه داشتن غذا و مایعات کاهش می یابد. از انجا که در این روش هیچ بخشی از معده برداشته نمی شود، قابل بازگشت بوده بهبودی در آن به سرعت انجام می پذیرد. ممکن است برخی بیماران پس از عمل دچار تهوع شوند.
- ۲- تعبیه بالون داخل معده ای: این روش کم خطر برای کاهش وزن انجام می گیرد. برای اینکار با جاگذاری بالون توخالی در معده و پر کردن آن با هوا به صورتی که شناور شود، حجم معده کاهش می یابد. اندازه بالون بسته به اندازه معده بیمار و نوع بالون بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلی لیتر متغیر می باشد. این عمل سرپایی بوده و دوران نقاهت آن کوتاه مدت است. عموما پس از ۶ ماه از تعبیه بالون، فرد قادر خواهد بود ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش وزن تجربه کند. عوارض جانبی آن شامل درد، تهوع، ریفلاکس، نفخ و اسهال می باشد.
جراحی
در این روش با برداشتن مقادیر قابل توجهی از چربی (ساکشن چربی) یا اندام هایی مثل معده، کاهش وزن صورت می پذیرد. اما این جراحی ممکن است منجر به از دست دادن مقادیر زیادی ویتامین ها (ویتامین B12) و مواد مغذی (کمبود جذب آهن) بدن گردد. باید توجه داشت که موفقیت روش های مبتنی بر جراحی به تعهد فرد برای تغییر سبک زندگی، عادات غذایی و فعالیت ورزشی بستگی دارد. در ادامه روش های مختلف جراحی که جهش کاهش جذب مواد غذایی و از بین بردن چاقی استفاده می شود شرح داده خواهد شد.
- حلقه گذاری قابل تنظیم معده: در این روش یک حلقه سیلیکونی قابل باد شدن از طریق لاپاروسکوپی وارد معده می شود. این حلقه به یک مخزن اتصال دارد که در زیر پوست شکم قرار داده می شود. با تزریق مایع به داخل مخزن، حلقه حجیم شده و باعث تنگ کردن بخش پایینی معده می گردد. این عمل برگشت پذیر بوده و معده هیچ برشی دریافت نمی کند. بر همین اساس عوارض جانبی آن کمتر بوده و دوره نقاهت کوتاه تری دارد. عوارض احتمالی آن شامل عفونت حلقه جایگذاری شده، تهوع و استفراغ، لغزش و عدم کارکرد حلقه و مشکلات محل مخزن زیر پوست می باشد.
- جراحی بای پس معده: در این روش قسمت کوچکی از بالای معده بریده شده و از مابقی معده جدا می شود. سپس قسمت کوچکی از ابتدای روده کوچک نیز برداشته شده و روده باریک مستقیما به معده کوچک شده اتصال می یابد. بنابراین قسمت عمده معده و بخش ابتدایی روده باریک دور انداخته می شود. میزان کاهش وزن به دنبال انجام این عمل جراحی شگفت انگیز بوده بطوریکه حتی تا ۶۰ درصد از وزن بیماران مبتلا به چاقی پس از عمل جراحی کاهش می یابد.
- عمل اسلیو معده: نوعی جراحی محدودکننده به شمار می رود که در ان سه چهارم از حجم معده برداشته شده و مقدار باقیمانده بصورت یک لوله در می آید. این روش مشابه عمل بای پس معده بوده ولی از پیچیدگی کمتری برخوردار است. نتیجه کاهش وزن به گونه ایست که حتی تا نصف وزن فرد طی یک دوره ۶ ماهه بعد از انجام عمل جراحی اسلیو معده کاهش می یابد. در این روش خطر نشت مواد به شدت عمل بای پس معده نیست. از طرفی بدلیل کوتاه بودن زمان انجام عمل، خطر بروز ترومبوز وریدی و ترومبوز ریوی کاهش می یابد. عوارض این جراحی شامل ریفلاکس معده، کمر درد، تهوع و استفراغ، اسهال و ریزش مو می باشد.
سایر موارد
- هیدروژل: این کپسول به اندازه دانه شکر می باشد و پس از بلع در معده با جذب آب به ژل تبدیل شده و با فشار به دیواره معده، پیام عصبی مبنی بر پر شدن معده به مغز ارسال می شود. بدین ترتیب فرد دچار احساس سیری می شود. این کپسول ها قبل از خوردن غذا بلعیده شده و هیدروژل تشکیل شده از طریق مدفوع از بدن خارج می گردد.
- مهار عصب واگ: برای اینکار با کار گذاشتن یک وسیله الکتریکی زیر پوست، به عصب واگ شکمی پالس عصبی داده شده و در مغز احساس سیری تحریک می شود.
- آسپیراسیون معده: در این روش با قرار دادن یک لوله در شکم، بخشی از محتویات غذای میل شده پس از هر وعده از طریق لوله خارج می شود.
بیماری اضافه وزن و چاقی از منظر طب سنتی
مترادف ها
سمن، فربهی، تنومندی، پر گوشتی. مخالف لاغری.
تعریف
به زیادی عضلات (لحم) یا چربی ها (سمین / شحم) در بدن چاقی گفته می شود. چاقی به صورت کلی با کیفیت “رطوبت” ارتباط دارد. مزاج فرد چاق می تواند دو نوع باشد: گرم و تر (تنومند و عضلانی) و سرد و تر (چربی). فرد چاق مستعد ابتلا به بیماری های زمینه ای فراوانی است و زمانی متوجه ابتلا به آن ها می شود که در بدن او مستحکم شده باشند. چاقی در طب ایرانی بسیار مذموم است و زمینه ساز بسیاری از مشکلات دیگر می شود که شامل موارد زیر می باشد:
1- به سختی افتادن در انجام کارها
2- تنگی نفس و مشکلات ریوی
3- گرفتگی عروق
4- مشکلات مغزی و سكته
5- پارگی عروق
6- عدم ترمیم مناسب بافت های بدن
7- تپش قلب
8- اضطراب و مشکلات روحی
9- نازایی و سقط جنین مکرر
10- بیماری های مرتبط با اعصاب از جمله ام اس
11- مشکلات گوارشی مانند یبوست و اسهال
12- مرگ ناگهانی
علت شناسی
1- تجمع مواد در بدن (امتلاء)
2- سوء مزاج های مختلف
3- عدم رعایت قوانین غذا خوردن
درمان
در قدم اول علت بیماری باید شناخته شود و بر اساس علت آن، مشکل بر طرف گردد. در کنار رفع علت از راهکار های زیر جهت رفع چاقی می توان بهره برد:
درمان های ساده ی اولیه:
1- کاهش غذای مصرفی
2- افزایش فعالیت بدنی
3- کاهش میزان خواب
4- اجتناب از غذاهای غلیظ، گوشت ها، شیرینی ها، و شير
5- حمام رفتن یا ورزش کردن در هنگام گرسنگی
6- انجام سونا خشک و فعالیت هایی که موجب تعریق شود
7- روغن مالی موضعی با روغنهایی مانند روغن شوید و قسط
8- ادویه های گرم و خشک مانند فلفل، خردل، زيره و سير
9- استفاده از غذا هایی با طعم تلخ، تند و شور
10- استفاده از زیتون شور در کنار غذا
11- استفاده از پنیر های کهنه (مانند پنیر لیقوان) در سبد غذایی
درمان های کمک کننده:
1- زیره سبز + زیره سیاه + رازیانه + زنیان + انیسون به میزان مساوی از هر کدام پودر شود و بعد از هر غذا یک قاشق مربا خوری میل شود.
2- مداومت بر خوردن آب لیمو ترش، سکنجبین ترش یا سرکه در صبح ناشتا
3- استفاده از خورش های با چاشنی طعم ترش مانند تمر هندی، آلو، آب غوره، و زرشک
بدین صورت که در طول روز به جای غذا فقط از یکی از این خورش ها استفاده کنند ( به مدت 2 هفته). در صورت ضعف می توان از کمی نان یا عسل استفاده کرد.
4- مرغ کم چرب را يك شبانه روز در سرکه بخوابانید، سپس با زيره بپزید و میل کنید.
5- لوسیون کف دریا: کف دریا (اسکلت ماهی مرکب) را کاملا پودر کرده، با سرکه به صورت خمیر در آورده و در محل مورد نظر ضماد کنید.
توجه: کف دریا به هیچ عنوان نباید به صورت خوراکی مصرف شود.
6- ترکیبات حاوی زیره در بیماران مبتلا به چاقی می توانند مفید باشند. از جمله اضافه کردن آن به عنوان ادویه غذا یا استفاده از عرق زیره جایگزین آب جهت رفع تشنگی ( البته مداومت بر عرق زیره در دراز مدت می تواند باعث زرد شدن رنگ چهره شود)
7- زنیان (4 واحد) + تخم کرفس ( 3 واحد) + مرزنجوش ( 3 واحد) + زیره سیاه ( 10 واحد) را پودر کرده و بعد از هر وعده غذایی دو قاشق مرباخوری از این ترکیب همراه با آب یا شربت سکنجبین میل شود.
